Tai biến mạch máu não (hay còn gọi là đột quỵ) hiện là một trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Đây là một căn bệnh cấp tính, nguy hiểm, tính mạng bị đe dọa từng giây và để lại hậu quả nghiêm trọng cho người bệnh cũng như những người xung quanh nếu không được điều trị kịp thời.
Mối quan tâm lớn hơn nữa là đột quỵ có xu hướng trẻ hoá, dần xuất hiện nhiều ở những người có độ tuổi khá ít, thậm chí từ 20 đến 30 tuổi. Hãy cùng tìm hiểu cách phòng chống đột quỵ tai biến cực đơn giản để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình qua bài viết dưới đây nhé!
1. Vì sao cần phòng chống đột quỵ tai biến?
Tai biến mạch máu não là căn bệnh rất nguy hiểm, tiến triển nhanh và có nguy cơ tử vong cao nếu không được điều trị nhanh chóng. Tại thời điểm này, não không nhận đủ máu và oxy, khiến khu vực này bị tổn thương nghiêm trọng và có khả năng dẫn đến chết não.
Nguyên nhân chính của đột quỵ là huyết áp cao. Đặc biệt, huyết áp cao làm tăng căng thẳng cho tim và làm tổn thương động mạch, cuối cùng dẫn đến xơ vữa động mạch. Chính sự vỡ ra của các mảng xơ vữa động mạch sẽ hình thành cục máu đông, làm hẹp động mạch, giảm lưu lượng máu đến nuôi tế bào não và gây đột quỵ.
Ngoài ra, những người mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, cholesterol và béo phì có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn so với người bình thường. Các nguyên nhân khác bao gồm tuổi tác, tiền sử gia đình và lối sống không lành mạnh…
Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm nước ta có đến hơn 200.000 người đột quỵ, và 25% trong số đó là những người trẻ, có độ tuổi từ 18 – 45. Nguyên nhân xuất phát từ việc có lối sống không lành mạnh, quá lạm dụng vào các chất kích thích và lười vận động. Tỉ lệ người mắc bệnh không hề thuyên giảm, một phần vì kiến thức phòng tránh tai biến của mỗi người vẫn còn khá hạn chế, dẫn đến những di chứng nghiêm trọng về sau, thậm chí là tử vong.
Như vậy, người bị tai biến mạch máu não để lại những di chứng nặng nề như giảm thị lực, giảm trí nhớ, liệt, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Tác hại của nó không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, đôi khi với sự hỗ trợ của người thân, bệnh nhân đột quỵ có thể có cuộc sống bình thường.
Tác động của đột quỵ càng rõ rệt hơn, đặc biệt nếu bạn là trụ cột tài chính cho gia đình. Khi họ không thể đi làm, nguồn thu nhập của gia đình bị mất đi, kinh tế trở nên căng thẳng, kế sinh nhai của con cái, học hành và ảnh hưởng đến tương lai .
Vì vậy, trang bị kiến thức đúng đắn về cách phòng chống đột quỵ chính là giải pháp bảo vệ bản thân, gia đình và những người xung quanh trước nguy cơ mắc căn bệnh nguy hiểm này.
2. Cách phòng chống đột quỵ tai biến cực đơn giản
2.1. Theo dõi huyết áp
Huyết áp cao là một yếu tố rất lớn, làm tăng gấp đôi hoặc thậm chí gấp bốn lần nguy cơ đột quỵ nếu không được kiểm soát. Huyết áp cao là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến nguy cơ đột quỵ ở cả nam và nữ. Theo dõi huyết áp và điều trị nếu huyết áp tăng cao có lẽ là sự khác biệt lớn nhất mà mọi người có thể tạo ra đối với sức khỏe mạch máu của mình.
Một mục tiêu lý tưởng là duy trì huyết áp dưới 120/80. Nhưng có thể có những lý do chính đáng khiến bạn và bác sĩ của bạn không muốn chỉ số của bạn thấp như vậy. Đối với một số người, mục tiêu ít tích cực hơn (chẳng hạn như không cao hơn 140/90) có thể phù hợp hơn. Vì vậy bạn nên:
- Giảm lượng muối trong chế độ ăn uống của bạn xuống không quá 1.500 miligam mỗi ngày (khoảng nửa thìa cà phê).
- Tránh các loại thực phẩm giàu cholesterol, chẳng hạn như bánh mì kẹp thịt, phô mai và kem.
- Ăn 4 đến 5 chén trái cây và rau mỗi ngày, một khẩu phần cá hai đến ba lần một tuần, và một vài khẩu phần ngũ cốc nguyên hạt và sữa ít chất béo hàng ngày.
- Tập thể dục nhiều hơn – ít nhất 30 phút hoạt động mỗi ngày và hơn thế nữa, nếu có thể.
- Bỏ thuốc lá, nếu bạn vẫn đang hút thuốc.
2.2. Giảm cân
Béo phì, cũng như các biến chứng liên quan đến nó (bao gồm huyết áp cao và tiểu đường), làm tăng khả năng bạn bị đột quỵ. Nếu bạn thừa cân, giảm ít nhất 10 pound (tương đương với 4,5 kg) có thể tác động thực sự đến nguy cơ đột quỵ của bạn. Mặc dù chỉ số khối cơ thể (BMI) lý tưởng là từ 25 trở xuống, nhưng điều đó có thể không thực tế. Hãy nhờ đến sự tư vấn của bác sĩ để tạo ra một chiến lược giảm cân cá nhân. Bạn nên:
- Cố gắng ăn không quá 1.500 đến 2.000 calo mỗi ngày (tùy thuộc vào mức độ hoạt động và chỉ số BMI hiện tại của bạn).
- Tăng số lượng bài tập bạn thực hiện với các hoạt động như đi bộ, chơi gôn hoặc chơi quần vợt và bằng cách biến hoạt động thành một phần của mỗi ngày.
2.3. Tập thể thao
Tập thể dục góp phần giảm cân và giảm huyết áp, nhưng nó cũng tự nó là một chất làm giảm đột quỵ độc lập. Bạn nên:
- Đi dạo quanh khu phố của bạn mỗi sáng sau khi ăn sáng.
- Bắt đầu một câu lạc bộ thể dục với bạn bè.
- Khi bạn tập luyện, hãy đạt đến mức mà bạn đang thở dốc, nhưng bạn vẫn có thể nói chuyện.
- Đi cầu thang bộ thay vì thang máy khi bạn có thể.
- Nếu bạn không có 30 phút liên tục để tập thể dục, hãy chia nó thành các buổi tập từ 10 đến 15 phút vài lần mỗi ngày.
2.4. Uống có chừng mực
Uống một ít rượu, chẳng hạn như trung bình một ly mỗi ngày, không sao cả. Khi bạn bắt đầu uống nhiều hơn hai ly mỗi ngày, nguy cơ của bạn sẽ tăng lên rất nhanh. Bạn nên:
- Không uống nhiều hơn một ly rượu mỗi ngày.
- Hãy coi rượu vang đỏ là lựa chọn đầu tiên của bạn, mà một số nghiên cứu cho thấy có thể giúp ngăn ngừa bệnh tim và đột quỵ.
- Xem kích thước phần của bạn. Một thức uống có kích cỡ tiêu chuẩn là một ly rượu vang 5 ounce, bia 12 ounce hoặc ly rượu mạnh 1,5 ounce.
2.5. Điều trị rung tâm nhĩ
Rung tâm nhĩ là một dạng nhịp tim không đều khiến cục máu đông hình thành trong tim. Những cục máu đông này sau đó có thể di chuyển lên não, gây ra đột quỵ. Rung tâm nhĩ có nguy cơ đột quỵ gần gấp năm lần và cần được thực hiện nghiêm túc. Bạn nên:
- Nếu có các triệu chứng như tim đập nhanh hoặc khó thở, hãy đến gặp bác sĩ để kiểm tra.
- Bạn có thể cần dùng thuốc chống đông máu (làm loãng máu), chẳng hạn như một trong những loại thuốc chống đông máu tác dụng trực tiếp để giảm nguy cơ đột quỵ do rung tâm nhĩ. Bác sĩ của bạn có thể hướng dẫn bạn điều trị này.
2.6. Điều trị bệnh tiểu đường
Lượng đường trong máu cao sẽ làm hỏng các mạch máu theo thời gian, làm cho các cục máu đông dễ hình thành bên trong chúng hơn. Cần cố gắng giữ cho lượng đường trong máu của bạn được kiểm soát. Bạn nên:
- Theo dõi lượng đường trong máu của bạn theo chỉ dẫn của bác sĩ.
- Sử dụng chế độ ăn kiêng, tập thể dục và thuốc để giữ lượng đường trong máu của bạn trong phạm vi khuyến nghị.
2.7. Không hút thuốc
Hút thuốc làm tăng tốc độ hình thành cục máu đông theo một số cách khác nhau. Nó làm đặc máu của bạn và làm tăng lượng mảng bám tích tụ trong động mạch. Cùng với chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên, cai thuốc lá là một trong những thay đổi lối sống mạnh mẽ nhất sẽ giúp bạn giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ. Bạn nên:
- Hỏi bác sĩ của bạn để được tư vấn về cách thích hợp nhất để bạn bỏ thuốc lá.
- Sử dụng các biện pháp hỗ trợ bỏ hút thuốc, chẳng hạn như thuốc hoặc miếng dán nicotin, tư vấn hoặc thuốc.
- Đừng bỏ cuộc. Hầu hết những người hút thuốc cần vài lần cố gắng bỏ thuốc lá. Hãy coi mỗi nỗ lực là đưa bạn đến gần hơn một bước để đánh bại thành công thói quen.
2.8. Chế độ ăn uống
Lựa chọn các bữa ăn chính và bữa ăn nhẹ lành mạnh có thể giúp bạn ngăn ngừa đột quỵ. Hãy chắc chắn để ăn nhiều trái cây tươi và rau quả. Bạn nên:
- Tập trung kế hoạch ăn uống của bạn xung quanh rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, quả hạch, protein từ thực vật, protein nạc động vật và cá.
- Hãy lựa chọn thông minh như hạn chế carbohydrate tinh chế, thịt chế biến và đồ uống ngọt.
- Sử dụng nhãn thông tin dinh dưỡng trên thực phẩm đóng gói để cắt giảm natri, đường bổ sung và chất béo bão hòa, đồng thời tránh chất béo chuyển hóa.
2.9. Không làm việc quá sức
Khi bạn làm việc ngày đêm, làm việc không ngừng nghỉ cơ thể không có thời gian được nghỉ ngơi và tái tạo sức lao động. Nếu tình trạng này kéo dài, bạn sẽ bị kiệt sức, ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức khỏe và đương nhiên, sau đó chất lượng công việc của bạn cũng sẽ không cao.
Không những vậy, làm việc quá sức, áp lực công việc quá lớn cũng là một trong những nguyên nhân khiến ngày càng nhiều người trẻ gặp phải tình trạng đột quỵ, vô cùng nguy hiểm và thậm chí còn đe dọa tính mạng người bệnh. Bạn nên:
- Lên kế hoạch nghỉ ngơi và làm việc hợp lý
- Tránh để tình trạng làm việc quá sức diễn ra thường xuyên
2.10. Không tắm đêm muộn sau 11h
Tắm khuya làm tăng nguy cơ đột quỵ cùng những biến chứng vô cùng nguy hiểm khác, tắm đêm vì bất kỳ lý do gì vẫn tiềm ẩn nguy hiểm với nguy cơ mắc bệnh tai biến mạch máu não, bị nhồi máu cơ tim cấp hoặc cơn đau thắt ngực.
Nhiệt độ ban đêm thường hạ thấp cùng với nhiệt độ nước tắm không phù hợp cơ thể sẽ tự điều chỉnh bằng cách co mạch hoặc giãn mạch để giữ nhiệt hoặc thoát nhiệt. Khi mạch máu não bị co lại đột ngột sẽ dễ gây ra đột quỵ do nhồi máu não hoặc mạch vành co thắt đột ngột có thể gây ra nhồi máu cơ tim cấp dẫn tới đột quỵ. Bạn nên:
- Tạo thói quen tắm sớm nhất là trong những ngày nắng nóng cơ thể dễ mệt mỏi, giảm sức chống chịu.
- Tuyệt đối không tắm sau 23 giờ, từ 19 giờ tối trở đi nếu có gội đầu nên gội bằng nước ấm và sấy thật khô tóc trước khi ngủ, tránh dội nước lên người hoặc trên đầu xuống một cách đột ngột vì sẽ khiến cơ thể bị hạ nhiệt đột ngột dễ gây nguy cơ đột qụy.
- Để tắm một cách khoa học, khi trời lạnh nên làm quen với nhiệt độ bằng cách đưa nước từ chân dần lên hai tay và sau đó mới tới toàn thân.