Như chúng ta đều biết, tai biến (đột quỵ) thường xảy đến và chuyển biến rất nhanh, nguy cơ tử vong cao chỉ trong vài phút. Vì vậy, bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách sơ cứu tai biến mạch máu não nhanh chóng, chuẩn xác để bảo toàn tính mạng cho người nhà khi cấp bách.
1. Sơ cứu tai biến: 4 biểu hiện cấp bách cần lưu ý
Nên làm gì khi gặp người bị tai biến? Tai biến mạch máu não hay còn gọi là đột quỵ có nguy cơ cao xảy ra với những người có bệnh liên quan đến tim mạch, tiểu đường, huyết áp,….Do đó người nhà của những bệnh nhân này cần chú ý những biểu hiện dưới đây để phát hiện và sơ cứu tai biến trong vòng 1 giờ đầu tiên nhằm giảm tỷ lệ tổn thương não bộ dẫn đến tử vong:
- Đột ngột bất tỉnh, không còn ý thức, chân tay tê bì, không giữ được thăng bằng và xuất hiện cơn đau đầu dữ dội.
- Mắt mờ do mất dần thị lực nhanh chóng, có cảm giác hoa mắt.
- Xuất hiện 1 số triệu chứng tiền đình như: Rung giật giãn cầu, chóng mặt, đau đầu dữ dội.
- Méo miệng, khó nói, có biểu hiện rối loạn ngôn ngữ.
Bên cạnh đó, người nhà có thể nhận biết nhanh các triệu chứng tai biến qua quy tắc FAST như sau:
- F – Face (Mặt): Mặt có các dấu hiệu bất thường như méo miệng, sụp mí 1 bên, rồi loạn thị lực.
- A – Arm (Tay): Chân tay tê bì, khó cử động và có cảm giác mệt mỏi
- S – Speech (Giọng nói): Nói líu lưỡi, nói ngọng không rõ ràng, rối loạn ngôn ngữ.
- T – Time (Thời gian): Nhanh chóng gọi cấp cứu đến số 115 sớm nhất có thể.
2. Quy trình sơ cứu đột quỵ đúng cách
Khi bệnh nhân có các biểu hiện đột quỵ kể trên, người nhà cần nhanh chóng kêu gọi người hỗ trợ đồng thực hiện trình tự 6 bước dưới đây để kịp thời cấp cứu:
Bước 1: Nhanh chóng gọi cấp cứu đến 115. Trong trường hợp bạn là người có triệu chứng đột quỵ, hãy nhờ người khác gọi giúp và giữ bình tĩnh nhất có thể.
Bước 2: Trong khi chờ xe cấp cứu, cần theo dõi chặt chẽ các thay đổi bất thường, nếu có bất kỳ biểu hiện suy giảm ý thức nào hoặc bệnh nhân bị nôn mửa, hãy đặt người bệnh đúng tư thế an toàn với phần đầu hoặc lưng nghiêng 45 độ nhằm tránh bị sặc nước miếng hoặc chất nôn vào đường thở.
Bước 3: Cho người bệnh mặc quần áo thoải mái, thoáng mát, mở rộng phần cổ áo để kiểm tra hô hấp của bệnh nhân và xử trí với từng trường hợp như sau:
- Nếu không thấy nhịp thở của bệnh nhân, nhanh chóng tiến hành hô hấp nhân tạo.
- Nếu người bệnh có dấu hiệu ngừng tim, ngay lập tức tiến hành xoa bóp tim ngoài lồng ngực.
- Nếu bệnh nhân có biểu hiện ở tay chân, hãy nhờ nhiều người hỗ trợ di chuyển đến vị trí an toàn.
- Ngoài ra, cần tháo răng giả cho người bệnh (nếu có) để tránh bị hóc đồng thời đắp chăn giữ ấm cơ thể trong mọi trường hợp.
Bước 4: Dùng khăn tay sạch, đã được sát khuẩn kĩ để quấn vào ngón tay trỏ. Sau đó, tiến hành lấy sạch đờm, nước miếng trong miệng bệnh nhân để tránh bị sặc chất nôn vào đường hô hấp. Trường hợp bệnh nhân bị co giật, cần lấy đũa quấn lớp vải sạch ngáng ngang miệng bệnh nhân để không bị cắn vào lưỡi.
Bước 5: Ghi lại thời điểm bệnh nhân bắt đầu có biểu hiện đột quỵ.
Bước 6: Ghi lại các loại thuốc mà bệnh nhân đang dùng hoặc mang theo đơn thuốc đang có.
3. Những sai lầm cần tránh khi sơ cứu tai biến tại nhà
Trong khi thực hiện sơ cứu tai biến đột quỵ cho người bệnh tại nhà, cần lưu ý những vấn đề sau đây nhằm tránh gây nguy hiểm cho bệnh nhân:
3.1. Cho bệnh nhân ăn uống
Tuyệt đối trong khi sơ cứu không cho người bệnh ăn hoặc uống, kể cả những thức ăn dễ tiêu vì dễ gây nôn mửa, hóc nghẹn. Càng không nên cho bệnh nhân uống thuốc tùy ý vì có thể gây ra biến chứng nguy hiểm.
3.2. Dùng kim chích ngón tay ngón chân
Căn cứ lời đồn truyền tai nhau, rất nhiều người cố gắng sử dụng kim chích máu 10 đầu ngón chân hay ngón tay sẽ giúp người bệnh tỉnh dậy sau vài phút. Thực tế, việc chích và nặn máu không thể làm giảm áp lực chuyển máu lên não mà còn làm mất đi thời gian vàng để cấp cứu cho người bị tai biến.
3.3. Kéo mạnh tai khi bị méo miệng
Tương tự trường hợp trên, khi nạn nhân bị méo miệng, việc người nhà kéo mạnh hai bên tai không chỉ không giúp bệnh nhân hồi tỉnh mà còn làm giảm thời gian cấp cứu do vùng não kiểm soát cơ mặt trong đó có dây thần kinh điều khiển cơ mặt đang có vấn đề dẫn đến không có hiệu quả.
3.4. Cạo gió sơ cứu tai biến cho bệnh nhân
Như đã đề cập, người có nguy cơ biến là người có bệnh về tim mạch, huyết áp cao,… Những người này được bác sĩ cảnh báo tuyệt đối không cạo gió bởi:
- Người bị bệnh tim khi thực hiện những thao tác cạo gió mạnh dễ gây kích ứng, làm bùng phát các cơn đau tim.
- Với người huyết áp cao, caoh gió có thể gây giãn mạch và tăng cường tình trạng thiếu máu não. Người bệnh dễ tiến triển đến mức bị méo miệng, mắt không khép lại được.
3.5. Nằm sai tư thế và nằm lâu 1 chỗ
Bệnh nhân tai biến cần tránh nằm ngửa mà nên nằm nghiêng để đề phòng khi nôn ói, dịch nôn dễ chảy ra ngoài thay vì chảy ngược vào họng dẫn đến tắc nghẽn đường thở hoặc gây suy hô hấp. Ngoài ra, tư thế nằm ngửa có thể khiến lưỡi bệnh nhân bị tụt xuống họng làm cản trở, bít tắc đường hô hấp khi đang trong trạng thái hôn mê.
Hy vọng những thông tin về cách sơ cứu tai biến chia sẻ trên đây sẽ giúp ích cho gia đình có người bị tai biến. Nếu không thể ghi nhớ, hãy viết lại quy trình cách xử lý khi bị tai biến và dán tại nơi dễ nhìn thấy nhất để thực hiện đúng.
Chúc gia đình bạn thật nhiều sức khỏe!